Raciąż, Parafia Pw. Św. Wojciecha
ul. Wolności 14, 09-140 Raciąż
23 679 10 06
raciaz@diecezjaplocka.pl
www.parafia-raciaz.pl
Udostępnij:

Gród w Raciążu wzmiankowany jest w 1065 r. Pierwotny kościół pw. św. Wojciecha zbudowano na podgrodziu przy grodzie kasztelańskim, w widłach rzek Raciążnicy i Karśnicy. W grodzie tym odbywały się sejmiki województwa płockiego. W 1425 r. nadano przywilej na lokację miasta na prawie chełmińskim, do 1495 r. miasto było własnością książąt mazowieckich, potem do 1516 r. własnością królewską, następnie przeszło w ręce biskupów płockich aż do 1865 r. Po rozbiorach straciło znaczenie na rzecz Mławy. Prawa miejskie utraciło w 1869 r., odzyskało w 1921 r.

Powstanie parafii związane jest z istnieniem płockiego biskupstwa misyjnego, które swoją działalnością objęło także Raciąż. Istnieją przekazy mówiące o tym, że w Raciążu zatrzymał się św. Wojciech w czasie podróży do Prus. Kolejny kościół wspominany jest w latach 1432 i 1492. W 1531 r. biskup płocki Andrzej Krzycki herbu Kotwicz erygował w kościele parafialnym Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha prepozyturę z sześcioma mansjonarzami, uposażonymi na czynszach miejskich. Kolejny kościół opisywano w wizytacji z 1598 r., miał cztery ołtarze. Następny drewniany kościół wystawiono po pożarze 1645 r. W 1725 r. miał miejsce kolejny pożar, który strawił drewnianą świątynię. Staraniem ks. Franciszka Pędzińskiego, przy wsparciu biskupa płockiego Andrzeja Stanisława Kostki Załuskiego herbu Junosza wybudowano w 1729 r. drewniany, jednonawowy kościół kryty gontem, z małą wieżyczką, w którym znajdowało się osiem ołtarzy, w tym wielki z obrazem św. Wojciecha i figurą Matki Bożej Wniebowziętej.

W 1875 r. wmurowano kamień węgielny pod budowę obecnego, murowanego kościoła, według projektu Józefa Górskiego, staraniem dwóch kolejnych proboszczów: ks. Rocha Filochowskiego i ks. Gracjana Marcina Rzewuskiego. Gdy ukończono świątynię, konsekrował ją biskup sufragan płocki Henryk Piotr Dołega Kossowski. W 1887 r. wykonano nowy, neogotycki ołtarz do kaplicy różańcowej i ambonę, zaś w 1892 r. nowy ołtarz główny z obrazami: Wniebowzięcia NMP, św. biskupa Wojciech i św. Doroty, namalowane przez Józefa Buchbindera w 4 ćw. XIX w. W lewym ołtarzu bocznym obraz św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem, wzorowany na Murillu; w ołtarzu bocznym w kaplicy obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem w sukience ze srebrnej blachy, pozostałe ołtarze kuc czci Serca Pana Jezusa i św. Józefa. Chrzcielnica barokowa z końca XVIII w. W 1867 r. organy wybudował Stanisław Przybyłowicz z Warszawy, w 1896 r. przeniesiono je do nowej świątyni i powiększono. Obecnie jest to instrument 10-głosowy. W 1887 r. polichromię wnętrza wykonał Czesław Czarnecki, uczeń Jana Matejki. 

W czasie II wojny światowej Niemcy urządzili w kościele magazyn. Po wojnie ks. Jan Gach z parafianami podjął prace remontowe przy kościele, wymienił blachę na dachu. Staraniem ks. Stanisława Jana Czyża i parafian odnowiono polichromię w kościele, zmieniono posadzkę, umeblowano prezbiterium i przebudowano zakrystię. W 2004 r. sprowadzono do Raciąża relikwie św. Wojciecha. W czasie duszpasterzowania ks. Wiesława Kosińskiego od 2015 r. podjęto w parafii kolejne remonty: zainstalowano ogrzewanie kościoła, położono polbruk na drodze procesyjnej, doposażono meble w kościele i zakrystii, wyremontowano całą plebanię, a także restaurowano zabytkowe organy (2019 r.).

Od 1521 r. do 1773 r. istniał w Raciążu drugi kościół pw. Wniebowzięcia NMP, ufundowany przez biskupa płockiego Erazma Ciołka. Posiadał on cztery ołtarze boczne, obsługiwali go mansjonarze. Znajdował się przy dzisiejszej ul. Kilińskiego. Konsekrował go biskup płocki Jakub Buczacki w 1540 r. W XVI w. przylegała do niego kaplica św. Rocha, zbudowana przez burmistrza J. Kuzno. Kościół spłonął w 1645 r., po czym wzniesiono małą kaplicę, zaś w 1670 r. obszerną świątynię, konsekrowaną w 1672 r. przez biskupa płockiego Bonawenturę Madalińskiego herbu Laryssa. Także ten kościół został zniszczony w czasie pożaru miasta w 1773 r., po czym nigdy go nie odbudowano.