Pułtusk, Parafia pw. św. Józefa

Pułtusk był 26 założonym na terenach Rzeczypospolitej konwentem reformatów, których sprowadzili do diecezji Wojciech (Albrycht) Wessel oraz biskup sufragan płocki Wojciech Tolibowski herbu Nałęcz. Pozwolenie na założenie nowej fundacji w Pułtusku wydał 27 sierpnia 1648 r. biskup płocki Karol Ferdynand Waza, zaś 23 września 1648 r. podpisał dokument erekcyjny. Biskup Tolibowski już 8 października 1648 r. poświęcił kamień węgielny pod budowę świątyni i klasztoru. Fundamenty założono w 1652 r., zaś budowa przeciągała się po śmierci fundatora; podjęto ją dopiero w 4 ćw. XVII w. Na początku XVIII w. w klasztorze mieszkało 30 zakonników. W 1803 r. władze pruskie zamieniły klasztor na więzienie. W 1807 r. zakonnicy powrócili, odnawiając świątyni w 1825 r. W 1864 r. skasowano zgromadzenie, a kościół zamieniono na filialny parafii kolegiackiej. Remont podjęto w 1885 r. po zniszczeniach od uderzenia pioruna. W 1906 r. ks. Tomasz Trzemżalski zlecił Władysławowi Drapiewskiemu wykonanie prac malarskich w świątyni, o których niewiele wiadomo. W czasie II wojny światowej Niemcy zajęli kościół na skład amunicji. W czasie ostrzału artylerii w 1944 i 1945 kościół znacznie uszkodzono. Prace renowacyjne podjęto staraniem rektora, ks. Kazimierza Bruzdewicza już w latach 1945-1946, kontynuowano je w 1950 r.

Biskup płocki Bogdan Sikorski dekretem z dn. 28 października 1982 r. od dn. 7 listopada tegoż roku wydzielono nową parafię pw. św. Józefa z macierzystej parafii św. Mateusza. W granicach parafii znalazła się kaplica w Grabówcu z 1830 r. oraz kościół filialny w Kacicach. Od tego czasu staraniem kolejnych proboszczów i parafian podjęto liczne remonty kościoła i klasztoru: wybudowano nowy mur otaczający cmentarz przykościelny, naprawiono posadzkę w świątyni, wyremontowano plebanię oraz elewację świątyni. 11 października 1998 r. biskup płocki Zygmunt Kamiński przewodniczył uroczystości 350-lecia wmurowania kamienia węgielnego pod budowę klasztoru. Do 1991 r. w budynkach klasztornych mieściło się więzienie. W 2011 r. nastąpiła zmiana granic parafii w związku z erygowaniem parafii pw. św. Jana Pawła II w Pułtusku.

Ołtarz główny poświęcony jest patronowi świątyni, św. Józefowi; obraz z połowy XVII w.; w niszach rzeźby: św. Kazimierza i św. Bartłomieja. Ołtarze boczne ku czci: Serca Jezusowego, św. Antoniego Padewskiego, św. Piotra z Alkantary, Ukrzyżowania Chrystusa. W kaplicy Matki Bożej Niepokalanie Poczętej ołtarz z obrazem Niepokalanej z 2 ćw. XVIII w. oraz św. Kazimierza w nastawie. Na chórze muzycznym ok. 1820 r. stanął 9-głosowy pozytyw, przebudowany w 1862 r. przez Stanisława Przybyłowicza.

W 1565 r. biskup płocki Andrzej Noskowski przekazał wieś Kacice (zwaną także Kaczyce) na uposażenie pułtuskiego kolegium jezuitów, w których rękach jako letnia posiadłość dla profesorów pozostawała aż do kasaty w 1773 r. W latach 1698-1699 wzniesiono w niej, w miejsce murowanego z 1606 r., obecny kościół, konsekrowany 13 listopada 1699 r. pw. Przemienienia Pańskiego i bł. Stanisława Kostki przez biskupa sufragana płockiego Marcina Załuskiego herbu Junosza. Była to pierwsza świątynia w Rzeczypospolitej dedykowana Świętemu z Rostkowa. Wizerunek z ołtarza, ze srebrną sukienką, uważany za słynący łaskami, znajdował się następnie w kaplicy szpitala pułtuskiego, a od 2017 r., odnowiony w 2018 r., jest własnością Muzeum Diecezjalnego w Płocku. Ołtarz z 1699 r. barokowy, w polu głównym kopia Przemienienia Pańskiego według Rafaela; ołtarz boczny barokowo-klasycystyczny z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Ambona barokowa z ok. 1699 r.