Pawłowo, Parafia pw. św. Macieja

Parafia Pawłowo została erygowana 2 lutego 1456 r. przez biskupa płockiego Pawła Giżyckiego, na prośbę Mikołaja Nagórki z Dzierzgowa, sędziego, później kasztelana ciechanowskiego, właściciela wsi. Z czasem dołączono do parafii wsie Rzęgnowo i Kosmowo, wcześniej przynależące do parafii Grudusk.

Kościół murowany w stylu gotyckim pw. Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego istniał już w II połowie XV w. Nad drzwiami do zakrystii tabliczka fundacyjna z herbem Jastrzębiec i datą „1538” lub „1568”. Konsekrował go arcybiskup Mikołaj Dzierzgowski. W kolejnych wiekach powiększano teren parafii o następne miejscowości. W 1936 r. przyłączono do parafii Pawłowo wieś Jastrzębiec. W 1863 r. Stanisław Przybyłowicz wykonał dla kościoła trzynastogłosowe organy, które zostały doszczętnie zniszczone w czasie II wojny światowej.

Świątynia została bardzo poważnie zniszczona w czasie II bitwy przasnyskiej, 13-14 lipca 1915 r., m.in. zdewastowano wnętrze, rozgrabiono organy. Kościół został odbudowany z inicjatywy ks. Stanisława Bobińskiego i ks. Jana Więckowskiego, według projektu Stefana Szyllera. Staraniem ks. Jana Więckowskiego umeblowany został kościół i pomalowany według projektu Władysława Drapiewskiego, została wybudowana dzwonnica, w ołtarzu głównym umieszczono obraz św. Antoniego Padewskiego, a w bocznym obraz św. Małgorzaty. Ponadto ufundowana została monstrancja, zachowana do czasów współczesnych.

W czasie II wojny światowej ludność parafii wysiedlono, ponieważ Niemcy urządzili na tym terenie ogromny poligon wojskowy. Kościół doznał kolejnych zniszczeń: Niemcy rozebrali dach, zniszczyli wyposażenie wnętrza. Po wojnie opiekę duszpasterską sprawowali kapłani z sąsiednich parafii. Pracami renowacyjnymi po działaniach wojennych kierował ks. Józef Fydryszewski, kościół pokryto nowym dachem, naprawiono okna, uporządkowano na zewnątrz. W 1951 r. staraniem ks. Mariana Olkowskiego sprawiono nowe stacje Drogi Krzyżowej. W 1966 r. malaturę wykonał Henryk Domurat z Poznania. W ołtarzu głównym znajdują się: obraz św. Antoniego, obraz Jezusa Ukrzyżowanego oraz figury św. Tekli i św. Macieja. Na ścianach obrazy: Matki Bożej, Serca Jezusowego, na chórze zaś fisharmonia.

Wewnątrz kościoła znajduje się nagrobek Dzierzgowskich: Jana, wojewody i wiceregenta mazowieckiego (zm. 1558 r.), jego żony Doroty Sobeckiej oraz syna Feliksa, kasztelana liwskiego (zm. ok. 1572 r.). Nagrobek pochodzi z XVI wieku, wykonany z piaskowca, piętrowy, bardzo zniszczony (odrestaurowany w latach 80. XX w.).

Kościół parafialny i otoczenie, wraz z parkanem zostały gruntownie odrestaurowane staraniem ks. Jerzego Kajetana Skorłutowskiego i parafian. On także wraz z parafianami w latach 1996-2006 wybudował nową, obszerną plebanię, wyposażył ją w meble, wzniósł także dzwonnicę oraz parkan kamienny wokół terenu kościelnego.