Gostynin, Parafia Pw. Św. Marcina
ul. Jana Pawła II 15, 09-500 Gostynin
24 235 79 38
gostynin.marcin@diecezjaplocka.pl
www.parafiaswmarcina.pl
parafia Gostynin
Udostępnij:
Aby wyświetlić tę zawartość, zaakceptuj marketingowe pliki cookie.

Gród w Gostyninie istniał już zapewne w XI w.; być może wtedy powstał kościół pw. św. Jakuba, który stał się parafialnym. Zachowała się wiadomość z 1380 r. o proboszczu Marcinie, kanoniku płockim, który uzyskał od księcia Ziemowita III potwierdzenie uposażenia kościoła parafialnego, na które składały się m.in. dziesięciny z ryb, złowionych w okolicznych jeziorach. Lokacja miasta na nowym miejscu nastąpiła dopiero w 1382 r.; wkrótce potem zbudowano nowy kościół parafialny pw. św. Marcina przy rynku. Poprzednia świątynia pw. św. Jakuba istniała nadal w starym grodzie; jeszcze w XVIII w. odbywały się tam odpusty w drugi dzień Wielkanocy, w uroczystość św. Jakuba oraz św. św. Filipa i Jakuba. Drewniany, konsekrowany kościół św. Jakuba posiadał trzy ołtarze i malowane ściany. Istniał on jeszcze w 1739 r.; uległ zniszczeniu w połowie XVIII w., gdyż w 1754 r. zbudowano nowy. Kolejny kościół wzniesiono w latach 1883-1886. Nosił on tytuł poprzednich świątyń i stał na dawnym miejscu. 

Kościół parafialny św. Marcina powstał zapewne przed 1439 r. Był on wówczas jednonawowy, ze stropem drewnianym, malowanym i z siedmioma dużymi oknami. W XVI w. dobudowano do niego kaplicę św. Anny, a w XVII w. kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej. Probostwo gostynińskie zostało w 1506 r. przydzielone wikariuszom katedralnym we Włocławku; pełnili oni funkcję proboszczów do początku XIX w. Kościół został spalony przez Szwedów w 1656 r.; naprawiono go około 1780 r. Kolejny pożar zniszczył świątynię w 1809 r. Odbudowano ją około 1840 r., a potem kilkakrotnie remontowano. W 1913 r. obiekt uległ częściowej rozbiórce ze względu na budowę nowego, większego kościoła; w miarę postępu prac rozebrano całą starą świątynię. Prace architektoniczne trwały w latach 1910-1925. Nowy obiekt w stylu romańskim wzniesiono z cegły według projektu Konstantego Wojciechowskiego, staraniem ks. Edwarda Szczodrowskiego i parafian. Konsekrował go biskup płocki Antoni Julian Nowowiejski 15 maja 1927 r. Niestety świątynię tę rozebrali Niemcy w latach 1941-1942. Po II wojnie światowej funkcję kościoła parafialnego spełniał kościół poewangelicki, znajdujący się w dawnym zamku, zbudowanym w czasach Ziemowita IV (koniec XIV w.) i kilkakrotnie przebudowywanym. Kościół dzierżawiony od ewangelików miał dwa ołtarze: główny, z obrazem Chrystusa Miłosiernego, i boczny, z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. 

Na terenie parafii Gostynin istniały dawniej kaplice, które nie przetrwały do dziś. Pierwsza z nich, szpitalna, pw. Świętego Ducha pochodziła z fundacji mieszczan gostynińskich. Powstała prawdopodobnie wraz ze szpitalem w XV w. W 1609 r. była ona drewniana, konsekrowana; patronat nad nią sprawowali burmistrz i rada miejska, a zarządzał nią prepozyt. Obok kaplicy znajdowało się pomieszczenie dla biednych i chorych. Uległa ona zniszczeniu prawdopodobnie na początku XVII w., następnie odbudowano ją i istniała do początku XIX w. Kaplica zamkowa pw. Świętej Trójcy, Zwiastowania NMP i św. Stanisława, dość bogato uposażona (prawdopodobnie przez Ziemowita V), powstała przed połową XV w. Pierwsza wiadomość o niej pochodzi z 1430 r. Księżna Małgorzata, żona Ziemowita V, w 1451 r. uzyskała na jej uposażenie od biskupa poznańskiego dziesięciny ze wsi Brzezie. Z informacji pochodzącej z 1609 r. wynika, że w pobliżu bramy zamkowej stała drewniana kaplica, w której istniały trzy ołtarze malowane ściany i sufit. Jednocześnie na zamku wyższym, nad bramą znajdowała się mała, murowana kapliczka. Biskup Szeptycki za zgodą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego włączył uposażenie kaplicy zamkowej do probostwa, a kaplica uległa zniszczeniu ok. 1780 r. Przetrwała natomiast kaplice w Białem, obecnie należąca do parafii Lucień.

1 grudnia 1939 r. Niemcy rozstrzelali w lesie koło Woli Łąckiej trzech księży z Gostynina: prefekta Stanisława Krystosika i wikariuszy: Antoniego Dubasa i Kazimierza Stankiewicza. Ks. Apolinary Kaczyński, proboszcz i dziekan gostyniński, został aresztowany 11 czerwca 1941 r.; po kilkumiesięcznym pobycie w więzieniu zmarł 26 grudnia 1941 r. Do końca wojny w całym dekanacie nie było żadnego księdza.

Obecny kościół pw. NMP Matki Kościoła został zbudowany w stylu nowoczesnym w latach 1969-1978 według projektu architekta Wacława Pieńkowskiego, staraniem ks. Józefa Gerwatowskiego. Kamień węgielny pod budowę kościoła został pobłogosławiony w 1969 r. przez papieża Pawła VI. Poświęcenie świątyni odbyło się 17 września 1978 r. przez biskupa płockiego Bogdana Sikorskiego. W tym czasie rozbudowano również plebanię. 

Po roku 2000, staraniem kolejnych proboszczów: ks. Jerzego Niestępskiego i ks. Ryszarda Kruszewskiego i parafian przeprowadzono wiele prac modernizujących gostynińską świątynię. Została przeprowadzona całkowita wymiana instalacji elektrycznej i oświetleniowej, następnie wymalowano cały kościół (wewnątrz i na zewnątrz) oraz zbudowano nowe schody w wejściu głównym i nowy chodnik procesyjny. Nastąpił też generalny remont plebanii oraz częściowy remont kaplicy św. Jakuba na cmentarzu parafialnym. Z niewielu zabytków sztuki zachowała się chrzcielnica z XVIII-XIX w., kielich z XVII w. praz monstrancja z XVIII w.