Diecezja jest częścią Ludu Bożego, powierzoną pieczy pasterskiej biskupa i współpracujących z nim prezbiterów, która trwając przy swoim pasterzu i zgromadzona przez niego w Duchu Świętym przez głoszenie Ewangelii i sprawowanie Eucharystii, tworzy Kościół partykularny, w którym jest obecny i działa Kościół Chrystusowy.
Diecezja jest także podstawową strukturą organizacji kościelnej, jednostką administracji kościelnej dla lepszego zarządzania i koordynowania duszpasterstwa.
Każda diecezja posiada swoją specyfikę i odrębny charakter. Ta odrębność diecezji opiera się przede wszystkim na odrębności władzy biskupiej, na specyficznej religijności diecezjan, a także na posiadaniu charyzmatów. Znakiem jedności i szafarzem wartości nadprzyrodzonych w diecezji jest biskup, złączony ze Stolicą Apostolską.
KuriaDiecezjalna składa się z instytucji i osób, które świadczą biskupowi pomoc w zarządzaniu całą diecezją, zwłaszcza w kierowaniu działalnością pasterską, w administrowaniu diecezją i wykonywaniu władzy sądowniczej /KPK 469/.
Wspomagając biskupa w wypełnianiu jego misji, kuria działa zawsze w jego imieniu i bliskiej z nim łączności, dlatego kuria diecezjalna jest też nazywana kurią biskupią. Praca w kurii jest pełnieniem działalności duszpasterskiej w służbie diecezji.
W skład Kurii Diecezjalnej Płockiej wchodzą między innymi następujące osoby i urzędy: wikariuszy generalnych, wikariusza sądowego, kanclerza, ekonoma diecezjalnego, notariusza, delegat biskupa płockiego ds. duchowieństwa, rzecznika prasowego diecezji.
Praca Kurii opiera się na następujących wydziałach: kancelarii kurii, wydziału ekonomicznego, wydziału duszpasterskiego, wydziału katechetycznego, wydziału budownictwa i sztuki sakralnej oraz Sądu Biskupiego.
Kurii podlegają inne instytucje diecezjalne np: Administracja Kościelnymi Obiektami Diecezji Płockiej, Dom Księży Emerytów, Muzeum Diecezjalne, Płocki Instytut Wydawniczy, Płocka Księgarnia Diecezjalna, Ośrodek Trzeźwości Diecezji Płockiej i inne.
Wydział Duszpasterski zajmuje się m.in.: realizacją programu duszpasterskiego; planowaniem programu pracy pastoralnej w diecezji i kierowaniem jego realizacją; przygotowaniem i organizacją diecezjalnych i rejonowych spotkań, pielgrzymek, konferencji i wydarzeń duszpasterskich; wymianą informacji w zakresie duszpasterstwa; przygotowaniem materiałów duszpasterskich dla parafii itp.
Do zadań kancelarii Kurii należy m.in.: troska o redagowanie i wysyłanie oficjalnych dokumentów i pism urzędowych, zwłaszcza wszelkiego rodzaju akt jurysdykcyjnych, czyli dekretów, dyspens, zaświadczeń, zawiadomień, rozporządzeń i zezwoleń; udostępnianie akt uprawnionym osobom i instytucjom oraz wydawanie im autentycznych odpisów; prowadzenie rejestru pism urzędowych; opracowanie Okólnika; przyjmowanie i wysyłanie korespondencji kurialnej itp.
Wydział Budownictwa i Sztuki Sakralnej zajmuje się m.in.: przygotowywaniem dokumentacji do decyzji biskupa celem wydania zezwolenia na nowe budowle; zatwierdzaniem projektów nowych budowli sakralnych i projektów wystroju ich wnętrza; zatwierdzaniem projektów przebudowy kościołów i innych budynków kościelnych itp.
Kanclerz kurii kieruje kancelarią kurialną i jest odpowiedzialny za jej stan techniczno-organizacyjny.
Ekonom diecezjalny pod władzą biskupa administruje doczesnymi dobrami. Z dochodów diecezjalnych pokrywa wydatki, które biskup lub wyznaczone przez niego osoby zgodnie z prawem poleciły dokonać. Sprawuje nadzór prawny i gospodarczy nad majątkiem kurii i wszelkim majątkiem kościelnym w diecezji; sprawuje pieczę nad sprawami finansowo-gospodarczymi instytucjami diecezjalnymi etc.
Do Wydziału Katechetycznego należy m.in: troska i odpowiedzialność za prawidłowe funkcjonowanie katechizacji szkolnej i parafialnej w diecezji; permanentna formacja i ustawiczne dokształcanie katechetów duchownych, zakonnych i świeckich na terenie diecezji; inicjowanie i organizowanie działań duszpastersko-katechetycznych z dziećmi i młodzieżą; systematyczne prowadzenie wizytacji katechetycznych we wszystkich przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach na terenie diecezji; współpraca z Rejonowymi Ośrodkami Metodycznymi istniejącymi na terenie diecezji; kontakt z Kuratoriami Oświaty oraz z Delegaturami Oświaty w powiatach na terenie diecezji; organizowanie, redagowanie i opracowywanie podręczników oraz pomocy katechetycznych itp.
Wikariusz sądowy kieruje Sądem Biskupim. W swej pracy jest on wspomagany przez wikariuszy sądowych pomocniczych, notariusza oraz zespół sędziów diecezjalnych, a także promotora sprawiedliwości i obrońcę węzła małżeńskiego.
Delegat biskupa ds. formacji duchowieństwa (ojciec duchowny kapłanów w diecezji) zajmuje się m.in.: formacją duchowieństwa diecezji; czuwa nad przebiegiem rekolekcji dla kapłanów i dni skupienia; koordynuje wykonywanie zadań przez ojców duchownych w dekanatach; sprawuje opiekę duchową nad kapłanami borykającymi się z problemami; realizuje pozostałe zadania zlecone przez biskupa itp.
Rzecznik Prasowy Diecezji Płockiej zajmuje się m.in.: udzielaniem informacji mediom; współpracuje ze środkami społecznego przekazu i udziela pomocy poszczególnym wydziałom w tym zakresie; udziela mediom akredytacji na obsługę uroczystości; organizuje konferencje prasowe; pełni inne zadania zlecone mu przez biskupa itp.