Ks. prał. Stefan Budczyński – budowniczy powojennego kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gąbinie

W tym roku, w lutym minęła 25. rocznica śmierci jednego z proboszczów parafii w Gąbinie, (także parafii katedralnej płockiej) ks. prał. Stefana Budczyńskiego, budowniczego powojennego kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

 

Początki parafii gąbińskiej datowane są na wiek XII. W XV wieku, w miejscu domniemanego kościoła grodowego, wybudowano nowy kościół, murowany, jednonawowy. W kościele znajdowało się sześć ołtarzy oraz rzeźbiona ambona. Kościół został wzniesiony z fundacji książąt mazowieckich z linii Piastów. W 1834 roku, w wyniku pożaru kościół został zniszczony, odbudowano go w 1862 roku. W 1903 roku architekt Józef Pius Dziekoński przedstawił projekt nowej świątyni. Budowla została wzniesiona, ale już w 1913 roku spłonęła. Pożar spowodowały zapalone świece w Grobie Pańskim (świątynia spłonęła w Wielką Sobotę). Już w 1914 roku położono kamień węgielny pod budowę nowego kościoła, którą ukończono w 1934 roku. W czasie II wojny światowej proboszcz, ks. Władysław Turowski wraz z wikariuszem, ks. Marianem Franciszkiem Żebrowskim, zostali aresztowani, a kościół zamknięto. W 1942 roku okupanci niemieccy nakazali rozbiórkę kościoła. Po wojnie nabożeństwa odbywały się w prowizorycznej kaplicy, wzniesionej w 1945 roku. Budową nowego kościoła zajął się ks. Stefan Budczyński, oddelegowany w tym celu w 1955 roku przez biskupa pomocniczego Piotra Dudźca (1906-1970, jako biskup pomocniczy 1950-1970).

Przyszły proboszcz gąbińskiej parafii urodził się 14 stycznia 1909 roku w Kocewie (parafia Bieżuń). Tam uczęszczał do szkoły podstawowej, następnie uczył się w prywatnym gimnazjum w Sierpcu. Po ukończeniu gimnazjum rozpoczął naukę w Niższym Seminarium Duchownym w Płocku. W 1929 roku, po ukończeniu szkoły i otrzymaniu świadectwa maturalnego, wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku. 15 czerwca 1935 roku, w Katedrze Płockiej, otrzymał święcenia kapłańskie z rąk arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego.

 

Pierwszy wikariat objął w parafii Sadłowo. Tam pełnił posługę przez cztery lata, po czym w marcu 1939 roku otrzymał przeniesienie do parafii w Sońsku. Tam czekało nowe wyzwanie – budowa kościoła w Gąsocinie. Wszelkie plany zostały pokrzyżowane przez wybuch II wojny światowej. W związku z zaistniałą sytuacją ks. Budczyński pełnił obowiązki kapelana podczas kampanii wrześniowej. Powrócił do Sońska w październiku 1939 roku, sprawującfunkcję wikariusza.

W 1942 roku, po śmierci proboszcza, ks. Stanisława Chełmońskiego, otrzymał nominację na administratora parafii. Plebania została wkrótce przemianowana przez okupanta niemieckiego na urząd gminy i szkołę dla dzieci niemieckich. Ks. Budczyński został usunięty z plebanii. W maju 1943 roku objął dodatkowo stanowisko administratora parafii w Łopacinie (po wojnie probostwo przejął ks. Jan Krawczyński). W styczniu 1945 roku kościół w Łopacinie spłonął. Ks. Budczyński wybudował wówczas dla parafian drewnianą kaplicę. W tym czasie ucierpiał również kościół w Sońsku. Wojska radzieckie uszkodziły budynek świątyni: wieże, dach, prezbiterium, malaturę, konfesjonały i chrzcielnicę. Żołnierze radzieccy zrabowali szaty liturgiczne i naczynia. W marcu 1945 roku rozpoczęły się prace remontowe kościoła. W maju odbyła się pierwsza po wojnie wizytacja biskupia w parafii. 23 stycznia 1950 roku ks. Budczyński otrzymał nominację proboszczowską w sońskiej parafii. Przez cały czas obecności ks. Budczyńskiego w parafii, trwały w prace remontowe kościoła. Po pięciu latachod nominacji, 15 stycznia 1955 roku ks. Stefan Budczyński objął jako proboszcz nową parafię, tym razem w Gąbinie.

Ksiądz Stefan Budczyński był bardzo docenianym duchownym, zarówno przez osoby świeckie, jak i przez swoich przełożonych. W 1956 roku ks. Budczyński otrzymał z rąk bpa Tadeusza Pawła Zakrzewskiego (1883- 1961, jako biskup płocki 1946-1961) odznaczenie honorową kanonią kapituły pułtuskiej. W 1957 roku został członkiem Diecezjalnej Komisji Konserwatorsko – Artystycznej. Na prośbę nowego biskupa Bogdana Sikorskiego (1920- 1988, jako biskup płocki 1964-1988), ks. Budczyński został odznaczony przez papieża Jana XXIII szambelanią honorową.  W sierpniu 1968 roku otrzymał nominację gremialnej kanonii kapituły płockiej, a w 1970 roku otrzymał godność prałata honorowego z rąk papieża PawłaVI (1897-1978, jako papież 1963-1978).W czerwcu 1978 roku otrzymał probostwo katedralne w Płocku. Pełnił wówczas także obowiązki kanonika penitencjarza kapituły katedralnej, wicedziekana dekanatu, później dziekana dekanatu Płock Wschód. W lutym 1985 roku ks. Budczyński złożył rezygnację z zamiarem przejścia na emeryturę. Zmarł 1 lutego 1997 roku w Białymstoku, został pochowany w krypcie prałatów i kanoników kapituły katedralnej na cmentarzu katolickim
w Płocku.

 

Przychodząc do Gąbina jako proboszcz ks. Stefan Budczyński otrzymał misję wybudowania nowego kościoła. Tuż po wojnie, pierwszym administratorem parafii był ks. Wincenty Helenowski, a zaraz po nim ks. Marian Okólski. Początkowo msze odprawiane były w remizie strażackiej. Na terenie zniszczonego w czasie wojny kościoła ks. Okólski rozpoczął budowę kaplicy, pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kaplica ta pełniła funkcję kościoła przez 13 lat. W 1946 roku parafię objął nowy proboszcz ks. kan. Wacław Woźniak. Niestety plany odbudowy kościoła spotkały się z licznymi przeszkodami ze względu na sytuację społeczno-polityczną w całym kraju. Ks. Woźniak zmarł w 1954 roku, a schedę po nim przejął 13 lutego 1955 roku ks. Stefan Budczyński. Był to już wówczas moment pewnych powolnych przemian na arenie politycznej. W 1956 roku proboszcz pisał o tych zmianach nawiązując m.in. do powrotu nauki religii do szkół. W maju 1957 roku parafia uczestniczyła w odnowieniu ślubów jasnogórskich. W tym samym roku przystąpiono do budowy kościoła. Projekt świątyni opracował architekt, prof. Stanisław Marżyński z Warszawy, kierownikiem budowy został Józef Pawelczyk z Warszawy, a inspektorem nadzoru inż. S. Szatkowski z Gostynina. 12 września 1957 roku władze wojewódzkie wydały pozwolenie na budowę, a jeszcze w sierpniu biskup płocki Tadeusz Paweł Zakrzewski dokonał uroczystego aktu poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę nowej świątyni. Budowa była możliwa dzięki ofiarności mieszkańców Gąbina. Jednak władze komunistyczne ponownie weszły w drogę Kościołowi w Polsce. Jesienią 1959 roku budowę kościoła wstrzymano na żądanie prokuratury, ze względu na domniemane błędy w pracach budowlanych, a ksiądz proboszcz i członkowie Komitetu Budowy Kościoła w Gąbinie zostali ukarani za swoją działalność. Pomimo mnożących się trudności w 1962 roku nastąpiło poświęcenie kościoła przez biskupa pomocniczego Piotra Dudzica, a 10 stycznia 1965 roku wnętrza świątyni przez biskupa płockiego Bogdana Sikorskiego. 16 października 1966 roku, na mocy dekretu, biskup płocki Bogdan Sikorski konsekrował kościół jako milenijny dar dla polskiego kościoła. Konsekrację poprzedziły trzydniowe rekolekcje. Prace nad wystrojem kościoła i otoczeniem trwały długo po odejściu ks. Stefana Budczyńskiego z gąbińskiej parafii.

Ks. prał. Stefan Budczyński zapisał się na kartach historii Gąbina jako budowniczy nowego kościoła, na kartach Kościoła powszechnego jako zasłużony kapłan, dbający o Kościół materialny i duchowy.

 

Fotografie nagrobków na cmentarzu katolickim w Płockim i kościoła katolickiego w Gąbinie autorstwa BarbaryPiotrowskiej.  

Fotografie abpa A.J. Nowowiejskiego i ks. prał. Stefana Budczyńskiego  pochodzą ze zbiorów archiwalnych Muzeum Diecezjalnego w Płocku.

Bibliografia: