Andrzej Rojewski

Obecność szopki (żłóbka) w świątyniach, a niekiedy także w domach, zadziwienie i radość dzieci, wzruszające piękno narodzenia zilustrowane w obrazach powodują m.in. że dla większości chrześcijan Boże Narodzenie przede wszystkim sprowadza się do narodzin Dziecka, obecności Maryi i Józefa, pasterzy i owiec, wołu i osła, oraz ubóstwa stajenki. Wizualne elementy świętowania zdają się dominować nad liturgią i jej przekazem. Nawet kalendarz rzymski z 354 r. pod datą 25 grudnia zaznacza jedynie,: „Narodzenie Chrystusa w Betlejem Judzkim”.

Czas Adwentu znany tylko w Kościele Zachodnim, jako przygotowanie do świętowania Misterium Bożego Narodzenia, został ukształtowany na wzór okresu Wielkiego Postu prowadzącego do uroczystości Paschalnych. Ten okres ma dwa źródła, które jeszcze dzisiaj można wyraźnie rozpoznać w tekstach mszalnych. Jedno z nich jest rzymskie, drugie gallijskie. Od V wieku znano w Rzymie jedno lub trzytygodniowy czas przygotowania do uczczenia pamiątki Narodzenia Bożego Syna w ludzkim ciele. Wiązało się ono oczywiście z podkreśleniem udziału Maryi w tym zbawczym dziele Boga.

Uroczystość Wszystkich Świętych jest okazją do spojrzenia na tajemnicę „świętych obcowania” i przypomnienia słów ciągle niedoczytanego, a może już i zapomnianego dokumentu II Soboru Watykańskiego jakim jest Konstytucja o Liturgii: „Kościół rozmieścił (...) w ciągu roku wspomnienia męczenników oraz innych świętych, którzy dzięki wielorakiej łasce Bożej doszli do doskonałości, a osiągnąwszy już wieczne zbawienie, wyśpiewują Bogu w niebie doskonałą chwałę i wstawiają się za nami.

W 1974 r. Ojciec Święty Paweł VI w adhortacji apostolskiej o kulcie Najświętszej Maryi Panny („Marialis cultus”), istotnie podkreślił znaczenie modlitwy różańcowej w życiu chrześcijan, nazywając ją „streszczeniem Ewangelii”. A Jan Paweł II, dla którego różaniec był ulubioną modlitwą, poświęcił jej osobny dokument, zaczynający się od słów „Rosarium Virginis Mariae”.

Najważniejszym dniem uczczenia i rozważania tajemnicy krzyża Chrystusa Pana jest dla chrześcijan Wielki Piątek. Ale od wieków ich pobożność na Zachodzie i na Wschodzie w wieloraki sposób zaznaczała swój kult wobec drzewa, na którym Chrystus zgładził grzech i zwyciężył śmierć.

Opowieści Starego Testamentu o wodzie lokują się między upadkiem i ratunkiem, między śmiercią i życiem. I w każdym wypadku człowiek jest ratowany ze śmiertelnego niebezpieczeństwa. Życie jest bowiem silniejsze od śmierci.

7. „Ale nas zbaw ode złego”

Bóg, który jest naszym Ojcem, jest jednocześnie Bogiem Zbawicielem, który dzieci swoje uwalnia od zła. Z zaufaniem w wyzwalającą moc Boga, woła psalmista: „Jak długo jeszcze będziesz zwlekał, Panie?/ Powróć, o Panie, ocal moją duszę/ wybaw mnie przez Twe miłosierdzie” (Ps 6,5; zob. też Ps 7,2; Ps 140,2). Jest to wołanie o wyzwolenie od zła, np. od przemocy, choroby, cierpienia, niesprawedliwości.

6. „I nie wódź nas na pokuszenie”

Oto jedyna z próśb Modlitwy Pańskiej, która ma brzmienie negatywne. Jest prośbą specyficzną, wymagająca zatem głębokiego zrozumienia: przede wszystkim należy odrzucić myśl, że Bóg może być sprawcą pokusy. On nie kusi nigdy i nikogo.

4. „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj” 

W centrum „Ojcze nasz” znajduje się prośba o chleb, kierowana z ufnością do Ojca. Po prośbach o wielkim znaczeniu, pojawia się bardzo proste błaganie o codzienny chleb. Wypływa ono z naszej ludzkiej natury mającej zapotrzebowanie na pokarm potrzebny do życia. Można być zdumionym pokorą, jaka ją cechuje. Ta prośba oświetla wszystkie inne.

2. „Przyjdź królestwo Twoje” Druga prośba zajmuje centralne miejsce między trzema pierwszymi, które odnoszą się do Boga. To podkreśla jej znaczenie. W nauczaniu Jezusa zwiastowanie królestwa Bożego zajmowało fundamentalne miejsce. Królestwo Boże objawiło się w samym Jezusie, ponieważ był On jedynym człowiekiem, w którym Bóg królował całkowicie. To zatem, o co prosimy, to to, aby Królestwo Boże obecne i ukazane przez Jezusa, rozprzestrzeniło się w pełni.

Modlitwa, której Pan nauczył swoich uczniów rozpoczyna się wezwaniem „Ojcze nasz, któryś jest w niebie, święć się imię Twoje”, jak modlimy się idąc za tekstem Ewangelii wg Mateusza (6,9), lub też „Ojcze, niech będzie uświęcone imię Twoje””, jak w Ewangelii wg Łukasza (11,2).

Wprowadzenie Modlitwa „Ojcze nasz” jest sama w sobie wyznaniem wiary, dziękczynieniem, modlitwą uwielbienia, aktem posłuszeństwa wobec Boga, wyrazem dziecięcego zaufania, modlitwą błagalną, zaangażowanym naśladowaniem Chrystusa oraz współpracą z Nim w dziele, które Ojciec Mu zlecił. Ta modlitwa znajduje się w centrum relacji między Bogiem i ludzkością, dla odnowienia której Chrystus przyszedł na świat.

Temat wart zastanowienia, ponieważ z refleksji nad nim wypływa konkretne działanie liturgiczne. Spójrzmy na nie z aspektu teologicznego, pastoralnego i praktycznego.

W pierwotnym znaczeniu adoracja oznacza modlitwę lub mowę skierowaną do rozmówcy. Ma zatem charakter relacyjny. To dość szerokie określenie może się odnosić zarówno do bóstwa, jakiejś osoby, lub przedmiotu. Gdy tego terminu używa Kościół, wiadomo, że dotyczy on wyłącznie Boga i Chrystusa z racji nierozdzielnego złączenia bóstwa z naturą ludzką.

W naszej pobożności święto Narodzenia Pańskiego owiane jest czułością skierowaną do Bożego Dzieciątka, poezją i zwyczajami ludowymi. Jednak w samym początku święto to cechowało się niemalże surowością i było przede wszystkim proklamowaniem boskości Chrystusa wbrew tym, którzy jej zaprzeczali (IV w.). W dziecku zrodzonym z Maryi adorujemy Bożego Syna i odkrywamy najbardziej ludzkie wątki Misterium Wcielenia.

Czytania i formularze mszalne Adwentu ukazują stopniowo trzy wyjątkowe postaci żyjące nadzieją: Izajasza, Jana Chrzciciela i Maryję.