2. VI. Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego
Kiedy nastąpiło Wniebowstąpienie Jezusa do nieba, które
zakończyło Jego widzialny pobyt na ziemi?
Świętujemy je obecnie czterdziestego dnia po zmartwychwstaniu.
Jednak nawet pobieżny przegląd tekstów Nowego Testamentu zdaje się mówić co
innego. Ewangelia Mateusza nie mówi nic o Wniebowstąpieniu. Marek opowiadając o
wielokrotnym objawieniu się Jezusa uczniom w dniu zmartwychwstania, „gdy byli
za stołem ... wyrzucał im brak wiary i zatwardziałość serca, bo nie wierzyli
tym, którzy widzieli Go zmartwychwstałego ... powiedział wówczas do nich:
”Idźcie i głoście Ewangelię na cały świat wszelkiemu stworzeniu: Kto uwierzy i
przyjmie chrzest będzie zbawiony, a kto nie uwierzy ten się potępi”(Mk 16,
14-16). „A gdy Pan Jezus to do nich powiedział, został wzięty do nieba i
zasiadł po prawej stronie Boga” (Mk 16,19). Relacja Marka wskazuje zatem, że
Wniebowstąpienie dokonało się w wieczór Zmartwychwstania. Łukasz relacjonuje
także ukazywanie się Jezusa w dniu Zmartwychwstania i pouczenia, jakie daje uczniom w tym dniu i pisze: „Potem
poprowadził ich w kierunku Betanii. Podniósł ręce i błogosławił. A podczas
błogosławieństwa oddalił sie od nich, został uniesiony do nieba” (Łk24,50-51).
W tym przekazie Wniebowstąpienie
nastąpiło także w dniu Zmartwychwstania. Natomiast Jan w swej Ewangelii nie
czyni żadnej aluzji do Wniebowstąpienia.
Jedynie w Dziejach Apostolskich (1,1-11) znajdujemy relację,
która kontrastuje z relacjami Ewangelii: „Po swej męce wiele razy ukazywał im
(Jezus), że żyje. Przez czterdzieści dni zjawiał się im bowiem i mówił o królestwie
Bożym. Gdy zasiedli do wspólnego posiłku nakazał im „Nie opuszczajcie
Jerozolimy, ale oczekujcie spełnienia się obietnicy Ojca, o której wam mówiłem:
„Jan chrzcił wodą, wy zaś wkrótce zostaniecie ochrzczeni Duchem Świętym” A
zebrani pytali Go: „Panie, czy teraz na nowo przywrócisz królestwo Izraela?” „Odpowiedział
jednak im: „Otrzymacie jednak moc Ducha Świętego, który zstąpi na was i staniecie się moimi świadkami w Jeruzalem,
w całej Judei i w Samarii i aż po krańce ziemi.
A kiedy to powiedział, zobaczyli jak uniósł się w górę a obłok zabrał Go im sprzed oczu. Uporczywie
wpatrywali się w niebo, gdy On odchodził. Wtedy stanęli przed nich dwaj mężczyźni
ubrani na biało i powiedzieli: „Galilejczycy dlaczego stoicie i wpatrujecie się
w niebo. Jezus został wzięty spomiędzy was do nieba, ale przyjdzie tak samo,
jak Go widzieliście idącego do nieba” (Dz 1,11). Dwaj Aniołowie mówią do Apostołów, aby już nie
wpatrywali się w niebo, lecz na ziemi spełniali misję, którą zlecił im Chrystus.
Można zrozumieć, że liturgia trzyma się wiernie opowiadaniu
zapisanemu w Aktach Apostolskich, lecz czy nie można pytać się o prawdę historyczną
gdzie jest i w jakiej relacji Jezus objawia
się między śmiercią i Wniebowstąpieniem, w którym został wzięty do nieba?
Mówimy tu o dziejach święta, i uświęcenia Kościoła, w którym Jezus został wzięty
do nieba. Mówimy o historii święta i znaczeniu, które Kościół mu nadał w
liturgii, lecz krytyczna relacja, zbudowana na tekstach ewangelicznych,
pozostaje możliwa i prawdziwa.
Z pewną dozą optymizmu św. Augustyn (+430) sądził, że uroczystość Wniebowstąpienia, podobnie jak
Wielkanoc i Zesłanie Ducha Świętego, zostały ustanowione przez samych Apostołów
i że celebrowano je w całym świecie chrześcijańskim.
W rzeczywistości dopiero między 375 a 400 rokiem święto
rozpowszechniło się tak na Zachodzie, jak i na Wschodzie. Św. Leon Wielki,
papież (440-461), poświęcił mu dwie mowy, które świadczą, że w Rymie świętowano
Wniebowstąpienie czterdzieści dni po Wielkanocy. Podczas gdy w tym samym mniej więcej
czasie, biskup Maksym z Turynu celebrował
pięćdziesiąt dni po Passze: Wniebowzięcie i Zesłanie Ducha Świętego jednocześnie.
Według niego, jak mówią Dzieje Apostolskie, Wniebowstąpienie mogło nastąpić
jedynie w Niedzielę wielkanocną i Chrystus nie czekał dziesięć dni na Zesłanie
Ducha Świętego na Apostołów.
Prawdopodobnie Kościół w Turynie postępował zgodnie z starożytną tradycją
wziętą z Dziejów Apostolskich. Skądinąd w
wielu Kościołach Wniebowstąpienie bywało świętowane w dniu Pięćdziesiątnicy,
rozumianej jako ostateczne widzialne odejście Jezusa do Ojca kończące święta
paschalne.
Nie wątpi się w ten sposób w relacja Dziejów Apostolskich,
przypomina jedynie symboliczny charakter czterdziestu dni, zawartych Biblii:
czterdzieści dni potopu, czterdzieści lat wędrówki do Ziemi Obiecanej czy
czterdzieści dni postu Jezusa na pustyni.
Tym nie mniej liturgia nie jest celebracją przeszłości, lecz
misteriów w niej zawartych: Jeśli Wniebowstąpienie jest misterium, to dlaczego
nie przeżywać go w osobnym dniu. W Rzymie, w średniowieczu, w święto
Wniebowstąpienia odbywano dwie procesje: rankiem papież udawał się z Bazyliki
św. Piotra do bazyliki św. Jana na Lateranie, w której celebrował Mszę świętą.
I pod koniec ranka miała miejsce druga procesja, wyruszająca z Lateranu, aby
udać się do kościoła poza murami miasta, w którym czytano relacje Dziejów
Apostolskich. Następował po nim śpiew i modlitwy. Ta procesja była niejako
powszechnym obrzędem na Zachodzie podczas VIII i IX wieku. Chciano w ten sposób
przeżyć odejście Chrystusa do niebios.
Dzisiaj Wniebowstąpienie Pańskie świętowane jest w wielu
krajach Europy Zachodniej w czwartek następujący po VI Niedzieli Wielkanocnej,
lub jest przeniesione na VI Niedzielę Wielkanocy, z racji ekonomicznych,
zgodnie zresztą ze zdaniem biskupa, Maksyma z Turynu, że podczas czasu
wielkanocnego, misterium zbawienia powinno być świętowane jedynie w niedzielę.
