Skołatowo, Parafia pw. św. Achacjusza

Parafia w Skołatowie powstała prawdopodobnie w XII w. Istnieje przekaz, że zorganizowali ją opaci czerwińscy w 1150 r. W tym czasie Skołatowo było już znaczącą osadą na skrzyżowaniu szlaków handlowych wschód-zachód i północ-południe. Z innego zapisu – o 5 lat późniejszego – wynika, że musiała tu być drewniana kaplica, o czym świadczy zapis z bulli papieża Hadriana IV.

Pierwszy kościół w Skołatowie istniał już w XV w. Wydaje się, że ze względu na szczególną pobożność kanoników regularnych do świętych męczenników parafia w Skołatowie otrzymała za patrona św. Achacjusza i Towarzyszy. W wiekach średnich musiała być to parafia znacząca, istnieją bowiem opisy geograficzne dokładnie wyznaczające położenie Skołatowa. Pierwotna świątynia musiała ulec zniszczeniu, skoro w 1522 r. wybudowano nową. 

W 1640 r. na jej miejscu kolejny raz wzniesiono nowy kościół. Wznowienia parafii dokonał książę Karol Ferdynand Waza, biskup płocki. Obecnie parafia obejmuje osiemnaście wsi, ale wiadomo, że w 1817 r. obejmowała ich aż dwadzieścia osiem. Wieś Skołatowo podupadła w wyniku wojen napoleońskich w 1806 r., stacjonowało w niej bowiem 1200 żołnierzy, którzy ograbili zabudowania oraz kościół. W roku 1808 r. miejsce kościoła zastąpiła kaplica wybudowana przez proboszcza. W 1837 r. zbudowano drewniany kościół z inicjatywy ks. proboszcza Łukasza Mieczyńskiego, konsekrowany 27 października 1887 r. przez biskupa sufragana płockiego Henryka Piotra Kossowskiego. Świątynia spłonęła jednak z niewyjaśnionych przyczyn 10 stycznia 1923 r. 

Nowy kościół parafialny pw. św. Stanisława BM został wzniesiony dzięki inicjatywie proboszcza, ks. Karola Henryka Pniewskiego i ofiarom wiernych, według projektu Mieczysława Łokcikowskiego. 22 czerwca 1923 r. kamień węgielny wmurował ks. Jozafat Teofil Brzyski, dziekan płoński. Budowa została ukończona w 1927 r., który wyposażano w potrzebne sprzęty. Został on konsekrowany w 1936 r. przez biskupa sufragana płockiego Leona Wetmańskiego. W prezbiterium znajdował się granitowy ołtarz z figurą. W 1932 r. malowidła wykonali uczniowie artysty Władysława Drapiewskiego według projektu mistrza. Malowidła odnowił Henryk Domurat z Poznania w 1966 r. Wokół kościoła w 1932 r. wzniesiono ogrodzenie z krużgankami, bramą i dzwonnicą, według projektu architekta Mieczysława Łokcikowskiego. W dzwonnicy trzy dzwony: „Wielki Stanisław”, „Mały Stanisław”, „Maryja”. 

Obecnie w ołtarzu głównym obraz Matki Bożej – niewiasty Apokalipsy. W 1978 r. wykonano witraże. W 1935 r. umieszczono w kościele jedenastogłosowe organy, wykonane przez Wacława Biernackiego z Warszawy, staraniem parafian i ks. Karola Pniewskiego. Na frontonie płaskorzeźba patrona parafii, św. Achacjusza. W 1935 r. za ocalenie z wypadku do Niepokalanowa wystawiono przed kościołem figurę Niepokalanej. W ołtarzu głównym obraz Matki Bożej jako Niewiasty apokaliptycznej z figurami św. Stanisława i św. Floriana po bokach. W 1948 r. ambonę zaprojektował Stanisław Marzyński, a wykonał Stanisław Sarnecki z Warszawy-Pragi.

W odwecie za działalność patriotyczną, Niemcy aresztowali 10 września 1939 r. ks. proboszcza Pniewskiego i zastrzelili go na cmentarzu parafialnym. W 1949 r. w kościele umieszczono pamiątkową tablicę ku czci kapłana męczennika.

W 2000 r. dach świątyni został pokryty blachą miedzianą, zaś w 2016 r. odnowiono elewację. W 2018 r. staraniem ks. Grzegorza Roberta Mierzejewskiego i parafian przeprowadzono gruntowny remont plebanii.