Radzanów, Parafia pw. św. Rocha

Parafia w Radzanowie powstała najpóźniej z chwilą lokacji miasta, czyli ok. 1380 r. Zachowany we fragmentach przywilej lokacyjny, wystawiony przez księcia Ziemowita dla Janusza z Radzanowa (któremu książę w 1386 r. sprzedał Nasielsk), świadczy, że miasto powstało na prawie chełmińskim. Pierwsza wzmianka o kościele zachowała się dopiero z 1439 r. Radzanów był własnością potomków Janusza do połowy XVIII w. Pierwotny kościół uległ zniszczeniu ok. 1590 r. W 1598 r. wystawiono nowy, drewniany, z dwiema kaplicami; znajdował się w nim główny ołtarz z obrazem Wniebowzięcia NMP, pochodzący ze starego kościoła. W jednej z kaplic był ołtarz św. Anny. Kościół pw. św. Franciszka istniał prawdopodobnie do początku XVIII w. Nowy wzniesiono ok. 1734 r. z fundacji Jerzego Matuszewicza. Miał on trzy ołtarze poświęcone św. Franciszkowi, św. Teresie i św. Annie. Świątynia ok. 1830 r. była bardzo zniszczona, przetrwała jednak do lat 60. XIX w. W 1870 r. zbudowano kolejną, lecz po I wojnie światowej nie wystarczała ona na potrzeby parafii.

Obecny, murowany kościół wzniesiono staraniem ks. Feliksa Zalewskiego i ks. Józefa Jagodzińskiego w latach 1924-1932 według projektu architekta Stefana Szyllera. Konsekrował go w 1934 r. biskup pomocniczy Leon Wetmański. W latach 1958-1959 wykonano polichromię, a w latach 80. XX w. wymieniono dach, instalację elektryczną, zewnętrzne tynki, ponownie pomalowano wnętrze i odnowiono ołtarze.

Kościół jest murowany z cegły, otynkowany, na planie krzyża z kopułą na skrzyżowaniu nawy i prezbiterium. W ołtarzu głównym obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem (Zgliczyńskiej), ze szkoły flamandzkiej, przemalowany w latach 1964-1965 przez Halinę Żołądek z Warszawy, przeniesiony z kościoła w Zgliczynie, kryty sukienką (którą skradziono w 1980 r.). Na zasuwie obraz św. Franciszka z Asyżu namalowany przez Władysława Drapiewskiego w XX w. Ołtarz boczny Serca Jezusowego z 1963 r. wykonany w pracowni Piotra Dąbka w Brodnicy, drugi ołtarz św. Józefa, wymalowany i pozłocony w 1964 r., z figurą św. Józefa i obrazem św. Mikołaja. W kaplicy za ołtarzem głównym dawny ołtarz Serca Jezuswego, obecnie z zabytkowym krucyfiksem z XVIII w. Ambona rokokowo-klasycystyczna z II połowy XVIII w. W 1905 r. zakupiono ośmiogłosowe organy z fabryki Dominika Biernackiego z Dobrzynia nad Wisłą, które przeniesiono do nowo murowanego kościoła; instrument nie zachował się w całości i zdemontowano go w latach 80. XX w. Pozostały prospekt wyremontowano w 2014 r. i zakupiono organy elektroniczne. W wieży kościelnej pięć dzwonów.

W 2000 r. staraniem ks. Henryka Mazurowskiego i parafian wybudowano kaplicę pw. Miłosierdzia Bożego w Sławęcinie, jako wotum Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa, którą poświęcił dn. 19 sierpnia 2000 r. biskup płocki Stanisław Wojciech Wielgus. W 2011 r. zakupiono organy elektroniczne, w 2012 r. obrazy: św. Faustyny Kowalskiej i bł. Jerzego Popiełuszki, w 2013 r. cztery witraże.

W 2004 r. proboszczem parafii Radzanów został ks. Jerzy Piątek. Jego staraniem zostało przebudowane prezbiterium kościoła, ustawiono nowy ołtarz, lektorium i chrzcielnicę. Następnie ocieplono dach na kościele i zainstalowano nowe, gazowe ogrzewanie i organy elektroniczne. Wokół kościoła ułożono chodnik procesyjny z kostki kamiennej. Został też przeprowadzony generalny remont plebanii i budynku parafialnego. Na cmentarzu parafialnym wykonano kamienny parkan, wybudowano pomnik dzieci nienarodzonych i wyremontowano pomnik ofiar wojny.

W Ratowie nad rzeką Mławką opodal jej ujścia do Wkry znajduje się kościół i klasztor pobernardyński. W końcu XV w. istniała tam kaplica dworska, wzmiankowana w 1598 r. Około 1680 r. z fundacji Tomasza Narzymskiego, chorążego chełmińskiego, wybudowano drewniany kościół, dla sprowadzonych w 1686 r. bernardynów. Po pożarze z 1690 r. już w 1735 r. rozpoczęto budowę murowanego założenia; cegłę do budowy przekazano ze zrujnowanego zamku w Niedzborzu. Mury kościoła wzniesiono w 1739 r., zaś budowę ukończono w 1749 r. W 1760 r. po obu bokach fasady dobudowano symetryczne kaplice. 28 października 1759 r. zakonnicy przenieśli się do murowanego klasztoru. 1 października 1761 r. kościół konsekrował biskup sufragan włocławski Jan Dembowski. W kolejnych latach budowano następne pomieszczenia zakonne. W 1786 r. obok klasztoru wzniesiono dwie murowane oficyny. Kościół ma charakter barokowy, jest murowany z cegły, otynkowany, posiada krypty. Na planie prostokąta, z niewyodrębnionym prezbiterium, sklepieni kolebkowo-krzyżowe. Ołtarz główny w stylu rokokowym z 1762 r., pozłacany w 1856 r., w polu głównym obraz św. Antoniego Padewskiego z końca XVII w., w sukience srebrnej z połowy XVIII w. w koronach z 1731 r. z fundacji ks. Pawła Radzymińskiego, proboszcza Radzanowa. Obraz ofiarował do kościoła Walenty Niszczycki przed 1750 r.; na zasuwie kopia Przemienienia Pańskiego według Rafaela z końca XIX w. Sześć ołtarzy bocznych rokokowych. Od 1925 r. do 2004 r. w klasztorze przebywały siostry ze Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny, zaś od 1933 r. kościół obsługiwany jest przez księży parafii radzanowskiej. Biskup płocki Piotr Libera 29 maja 2012 r. erygował w Ratowie sanktuarium na prawie diecezjalnym, zaś 30 czerwca 2014 r. ustanowił kościół w Ratowie kościołem rektoralnym sanktuarium diecezjalnego św. Antoniego z Padwy. Staraniem ks. Bogdana Tomasza Pawłowskiego i jego współpracowników kościół rektoralny, klasztor i otoczenie zostały gruntownie odnowione, rozwijany jest także kult św. Antoniego Padewskiego. Dekretem biskupa płockiego Piotra Libery 17 grudnia 2014 r. zostało erygowane Bractwo św. Antoniego z Padwy przy jego sanktuarium w Ratowie.