Muzeum Diecezjalne w Płocku im. bł. abpa Antoniego Juliana Nowowiejskiego

Adres: ul. Tumska 3A, 09-402 Płock,
tel. (24) 262 26 23
e-mail:  mdp@mdplock.pl
Dyrektor: ks. kan. mgr Andrzej Milewski
Wicedyrekor: mgr Barbara Piotrowska

Godziny otwarcia:

Niedziela/poniedziałek nieczynne

Wtorek – piątek 10.30 -14.00

Sobota 10.00 – 16.00

Historia muzeum

Zbiory zostały po raz pierwszy udostępnione publiczności w roku 1904. 9 stycznia 1904 roku pierwszy wpis do księgi pamiątkowej złożył Henryk Sienkiewicz, który pisał: „Kościół jest stróżem przeszłości, piastunem teraźniejszości i siewcą przyszłości”.

Obiekt przebudowano w latach 1925-1938. Funkcję dyrektora muzeum pełnił wtedy ks. Aleksander Dmochowski. W czasie II wojny światowej siedziba muzeum uległa zniszczeniu. Po wojnie za jej remont odpowiedzialny był ks. Lech Grabowski, który był dyrektorem muzeum w 1939 roku oraz w latach 1959-1993. W latach 1993-2009 pieczę nad muzeum objął ks. Bronisław Gwiazda. Jego zasługą jest między innymi remont dachu i klatki schodowej.

W 2008 roku Muzeum Diecezjalne zostało powiększone o dodatkową siedzibę w tzw. Opactwie Pobenedyktyńskim. W czasie uroczystego poświęcenia Opac­twa Bene­dyk­tyńskiego otwarto dla zwiedzających bogaty Skar­biec Muzeum Die­ce­zjal­nego w Płocku.

Historia Opactwa św. Wojciecha wiąże się z historią Płocka, będącego jednym z najstarszych miast w Polsce. Już w X wieku na dzisiejszym Wzgórzu Tumskim istniała pierwsza osada, a w II połowie X wieku powstał tutaj drewniany gród obronny. W czasach panowania Bolesława Chrobrego wzniesiono tu palatium, do którego dobudowano kaplicę na planie koła. Istnieją dwa tradycyjne przekazy mówiące o fundacji samego opactwa. Zostało ono założone bądź przez biskupa płockiego Wita około 1193, bądź też ufundował je mityczny Poraj, brat świętego Wojciecha. Badacze rozpatrują kilka różnych hipotez dotyczących fundacji klasztoru, do dziś ta kwestia pozostaje jednak nie wyjaśniona. Pierwsza wzmianka o opactwie pochodzi z 1240 roku. Dziś zespół zabudowań obejmuje pozostałości rotundy, skrzydła klasztoru, muru obronnego zamku, wieżę zegarową oraz baSalasztę zamkową. 

Historia zbiorów

Pierwsze zbiory muzeum pochodziły z wyposażenia samej katedry oraz z darowizn, jakie poczynili na rzecz muzeum ks. kan. Tomasz Kowalewski, ks. Józef Mrozowski, ks. Ksawery Ziemiecki, prof. Franciszek Tarczyński oraz prof. Klemens Jędrzejewski. Obecnie w placówce przechowywane są także zabytki pochodzące z kościołów diecezji płockiej. Ostatnio zbiory muzealne powiększyły się o obrazy z kolekcji Wiesławy Kwiatkowskiej i Felixa Tuszyńskiego, a także dary ks. prał. Władysława Stradzy. Swoją kolekcję filatelistyczną „Niezwykły gospodarz Watykanu” przekazał na rzecz muzeum Aleksander Pluszcza, natomiast dzięki Franciszkowi Olkowskiemu zasoby muzeum powiększyły się o zbiór monet i banknotów „Muzyka w numizmatyce”.

Stare Muzeum

W tzw. Starym Muzeum, mieszczącym się w neogotyckiej siedzibie, można podziwiać piękną kolekcję zabytków sakralnych, kolekcję numizmatyki, sfragistyki i broni białej. Przechowywane są tu także rękopisy, zbiory archeologiczne czy kolekcja pasów kontuszowych. Na ekspozycji w Starym Muzeum oglądać można także portrety trumienne, charakterystyczne dla sztuki polskiej związanej z sarmackimi obyczajami pogrzebowymi. Miłośnikom malarstwa polecamy obejrzenie obrazu Żal św. Piotra przypisywanego znanemu malarzowi epoki klasycyzmu, Franciszkowi Smuglewiczowi oraz Św. Annę Samotrzeć z Różana (I połowa XVII w.), czy kolekcję obrazów ze szkół włoskiej, hiszpańskiej, niemieckiej, flamandzkiej i angielskiej.

Muzeum może poszczycić się także kolekcją rękopisów, wśród których można podziwiać Perykopy ewangeliczne z ok. 1160 r., trzy Graduały z XIII, XIV i XVI w., Objawienia św. Brygidy z 1400 r. i Dyplom lokacyjny miasta Płocka z 1237 r. W kolekcji starodruków i pierwodruków znajdują się atlasy nawigacyjne oraz pierwsze wydanie Pana Tadeusza z  Paryża  (1834) i Warszawy (1858).

Opactwo Pobenedyktyńskie

W Opactwie Pobenedyktyńskim przechowywane są niezwykle cenne dzieła złotnicze, pochodzące ze skarbca Katedry Płockiej. Wśród najcenniejszych eksponatów ze zbiorów muzeum, pochodzących właśnie z tzw. Skarbca, należy wymienić wspominany już wcześniej kielich Konrada Mazowieckiego (1240 r.), hermę św. Zygmunta, egzemplarz Biblii Płockiej, pasto­rał biskupa Andrzeja Krzyc­kiego z początku XVI w. czy cza­szę puszki czer­wiń­skiej (ok. 1180 r.). Do późniejszych darów, które można podziwiać w skarbcu, zaliczyć można reli­kwiarz tabli­cowy z cząst­kami świę­tych, m.in. Andrzeja Apo­stoła, Szcze­pana, Rocha, Urszuli i św. Kazi­mie­rza. Niezwykłym dziełem sztuki sakralnej jest także Ołta­rzyk polowy ze sceną Ostat­niej Wie­cze­rzy, ofia­ro­wany Kate­drze Płoc­kiej przez Kon­stan­cję Austriaczkę, żonę Zyg­munta III Wazy. Ołtarzyk ten wykonał w Augs­burgu ok. 1610-1620 złotnik Mate­usz Wal­baum. Także z Augsburga pochodzi tzw. Wielka Mon­stran­cja, wyko­nana ok. 1680 r. przez Michała Maira. W zbiorach muzeum znajdują się także komplety szat liturgicznych oraz złoty kielich, pochodzące z fundacji Karola Fer­dy­nanda, biskupa płoc­kiego i wro­cław­skiego (1640-1655). Na ekspozycji można podziwiać także niezwykle kunsztownie wykonane gotyckie monstrancje.

Ciekawie prezentują są także wystawy stałe, dostępne dla zwiedzających – Opactwo Pobenedyktyńskie: „Chrystus w sztuce – malarstwo i rzeźba od XV do XX w.”, wystawa poświęcona świętej Faustynie, XII-wieczna Biblia Płocka czy cykl obrazów „Madonny z poezji polskiej” autorstwa Wiesławy Kwiatkowskiej.

Adres e-mail: